Osoby niepełnosprawne niezależnie od praw i ulg o charakterze powszechnym korzystają także ze szczególnych przywilejów i to w różnych aspektach życia. Ich celem jest przede wszystkim zapewnienie tym osobom równych szans w życiu zawodowym i społecznym. Dlatego wyartykułowana w Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych zasada niedyskryminacji oraz prawo do samodzielnego i aktywnego życia osób, których sprawność fizyczna lub psychiczna utrudnia lub uniemożliwia naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, ma nie tylko aspekt społeczny, ale przede wszystkim ma niwelować rzeczywiste bariery, jakie w codziennym życiu napotykają osoby niepełnosprawne. Niepełnosprawność jest zatem tytułem do korzystania z licznych ulg i preferencji, a ochrona w tym zakresie znalazła swój wyraz zarówno w przepisach prawnych dotyczących tej grupy osób, jak i w licznych regulacjach z innych dziedzin prawa.
W urzędzie
Osoba niepełnosprawna lub z dzieckiem niepełnosprawnym może załatwiać sprawy poza kolejnością w instytucjach i urzędach publicznych oraz w sklepach.
Zwolnienie od podatków lokalnych
Osoba niewidoma lub głuchoniema jest zwolniona od podatku za posiadanie psa na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (grupie inwalidzkiej).
Uprawnienia niepełnosprawnego pracownika
Osoba niepełnosprawna korzysta ze szczególnych przywilejów w ramach zatrudnienia. Przede wszystkim ma ona prawo do niedyskryminacyjnych warunków pracy. Prawo to wynika z generalnego zakazu dyskryminacji określonego w art. 113 k.p., który niepełnosprawność wymienia jako jeden z kryteriów, według których niedopuszczalne jest gorsze traktowanie w ramach zatrudnienia. Niepełnosprawny pracownik korzysta też ze szczególnych uprawnień w zakresie warunków pracy, a w szczególności czasu pracy i urlopów.
Świadczenia z zakresu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych
Niepełnosprawność jest jednym z powodów, dla których udzielana jest pomoc, zarówno w zakresie ustawy o pomocy społecznej jak i w zakresie ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Pomoc przyznawana jest na podstawie wydanego przez właściwy, ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, Powiatowy lub Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.
1. Pomoc świadczona osobom niepełnosprawnym w zakresie ustawy o pomocy społecznej.
Usługi opiekuńcze:
Usługi opiekuńcze przysługują osobie samotnej, która z powodu wieku lub choroby wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona.
Usługi mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina nie jest w stanie takiej pomocy zapewnić.
Usługi opiekuńcze polegają na pomocy w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych zwłaszcza: opiece higienicznej, pielęgnacji, pomocy w wypełnianiu codziennych zajęć, w miarę możliwości zapewnieniu kontaktów z rodziną i otoczeniem.
Pracownik socjalny na podstawie stanu zdrowia chorego oraz jego sytuacji rodzinnej ustala zakres usług opiekuńczych, okres ich trwania oraz miejsce świadczenia. Pomoc w formie usług opiekuńczych jest odpłatna, a wysokość odpłatności jest uzależniona od sytuacji materialnej osoby korzystającej z pomocy, od miejsca zamieszkania oraz od rodzaju i miejsca świadczenia usług.
Domy Pomocy Społecznej:
Dom pomocy społecznej jest placówką, która świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.
Osoba ubiegająca się o przyjęcie do DPS powinna zgłosić się do właściwego ze względu na rejon zamieszkania pracownika socjalnego; pracownik socjalny na wniosek osoby zainteresowanej przeprowadza wywiad środowiskowy oraz zbiera niezbędną do tego celu pozostałą dokumentację tzn: badania lekarskie, wniosek lekarza w którym stwierdzona zostanie konieczność umieszczenia w Domu Pomocy Społecznej, oświadczenie osoby zainteresowanej o wyrażeniu zgody na umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej, aktualne zaświadczenie o dochodach.
W przypadku osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej należy przedstawić postanowienie sądu o zezwoleniu opiekunowi prawnemu na umieszczenie danej osoby w domu pomocy społecznej.
Do wnoszenia odpłatności za pobyt w DPS obowiązani są:
- mieszkaniec DPS – nie więcej niż 70% swojego dochodu;
- małżonek, zstępni przed wstępnymi - jeżeli małżonek nie żyje, do ponoszenia opłat zobowiązane są dzieci;
- gmina.
Zasiłek stały:
Zasiłek stały przysługuje osobie pełnoletniej samotnej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego (701,00 zł) wskazanego w ustawie o pomocy społecznej oraz osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie jest niższy od kryterium dochodowego (528,00 zł);
Wysokość zasiłku stałego stanowi:
- w przypadku osób samotnych - różnicę pomiędzy kwotą 701,00 zł tj. kryterium na osobę samotnie gospodarującą, a posiadanym dochodem;
- w przypadku osób w rodzinie - różnicę pomiędzy kwotą 528,00 zł na osobę w rodzinie, a faktycznie posiadanym dochodem na osobę w rodzinie
Wysokość przyznanego zasiłku stałego nie może przekraczać kwoty 645,00 zł miesięcznie oraz nie może być niższa niż 30,00 zł.
2. Pomoc świadczona osobom niepełnosprawnym w zakresie ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Zasiłek pielęgnacyjny:
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- niepełnosprawnemu dziecku;
- osobie niepełnosprawnej powyżej 16 roku życia, jeśli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- osobie niepełnosprawnej powyżej 16 roku życia, jeśli ma orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstałą do ukończenia 21 lat;
- osobie, która ukończyła 75 lat.
Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 184,42 zł miesięcznie;
Zasiłek pielęgnacyjny jest przyznawany niezależnie od dochodów rodziny.
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej:
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:
- matce albo ojcu;
- osobom, na których zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności;
- opiekunowi faktycznemu dziecka;
- osobie innej niż spokrewniona w pierwszym stopniu, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy nie ma osoby spokrewnionej w pierwszym stopniu albo gdy osoba ta nie jest w stanie sprawować opieki
jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą:
- legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego: wysokość świadczenia wynosi 1477,00 zł miesięcznie, świadczenie pielęgnacyjne nie jest uzależnione od kryterium dochodowego.
Specjalny zasiłek opiekuńczy:
Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764,00 złotych.
Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 620,00 zł miesięcznie.
Ponadto osoby niepełnosprawne mogą również korzystać ze świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli spełniają określone kryterium dochodowe. Z pomocy finansowej mogą też korzystać opiekunowie niepełnosprawnych osób.
