W Lasach Janowskich, w miejscowości Świnki w 1937 roku urodził się mały Jaś Syc. Jako dziecko był świadkiem trudnych, tragicznych wydarzeń jakie rozegrały się pod koniec września 1946r.

W sobotni wieczór zobaczyłem grupę maszerujących akowców. Pędziłem wtedy krowy z pastwiska do gospodarstwa. Partyzanci stanęli na kwaterę w gajówce – wspominał świadek tamtych wydarzeń Jan Syc (miał wówczas 8 lat)1.Partyzanci o których mówi to grupa mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory” (major  Polskich Sił Zbrojnych, cichociemny, dowódca oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W 1988 pośmiertnie mianowany pułkownikiem przez władze RP na uchodźstwie.)

” Oddziały „Zapory” w rajdzie po Rzeszowszczyźnie wielokrotnie wychodziły zwycięską ręką ze starć z oddziałami Armii Czerwonej, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy funkcjonariuszami Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, a także rozbiły wiele placówek MO i UB. Jednakże wokół „Zaporczyków” zaciskał się przez cały czas pierścień okrążenia"2. Ścigani przez oddziały resortu bezpieczeństwa 21 września przekroczyli San i wkroczyli na tereny Lasów Janowskich.”

Zatrzymali się w gajówce w Świnkach i 22 września 1946 roku zostali zaatakowani przez grupę pościgową dowodzoną ”przez kpt. NKWD Szułakowa, w której znajdowało się 18 ludzi z plutonu rezerwy KPMO w Nisku, 19 funkcjonariuszy PUBP Nisko oraz 70 żołnierzy KBW”3. W wyniku walk, które się tam rozegrały zginął Edward Kwiatkowski pseudonim „Sokół”.

Mały Jaś zawsze pamiętał o tamtych wydarzeniach, pamiętał miejsca, ludzi. Wiele lat później, żeby nie zatarły się wspomnienia, pan Jan Syc postawił pomnik. W dziele tym wsparli go wtedy burmistrz Witold Kowalik i Nadleśnictwo Lasy Janowskie.

W sobotę 21 września 2019 r, w 73-szą rocznicę tamtych wydarzeń, odbyła się w lesie pod Świnkami Msza św. polowa, której piękną oprawę muzyczną dał chór działający przy modliborskim kościele parafialnym. Odnowiony pomnik został poświęcony przez księdza proboszcza Marka Danka i symbolicznie odsłonięty przez świadków tamtych wydarzeń, pana Jana Syca i ppłk Mariana Pawełczaka, pseudonim „Morwa”, żołnierza i uczestnika walk sprzed 73 lat.

Na uroczystości zebrali się okoliczni mieszkańcy, rodziny żołnierzy podziemia niepodległościowego: Krystyna Frąszczak, Marek Franczak, Stanisław Łukasik, Roman Rusin, weterani AK i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: ppłk Marian Pawełczak "Morwa", ppłk Stanisław Gajewski "Staś", przedstawiciele miejscowych władz: burmistrz Modliborzyc Witold Kowalik, sekretarz Urzędu Miejskiego Marzena Dolecka – Jocek, przewodniczący rady miejskiej Adam Kapusta, wicestarosta janowski Michał Komacki, radny Mariusz Wieleba, mjr Wojciech Brykner z Drugiej Lubelskiej Brygady Obrony Terytorialnej, zastępca nadleśniczego Rafał Szkutnik, młodzież z Zespołu Szkół w Modliborzycach z opiekunką Bożeną Pikula, grupa historyczno-rekonstrukcyjna im. płk. Tadeusza Zieleniewskiego pod dowództwem Mirosława Wielgusa, dr Ewa Kurek, autorka pierwszych publikacji o „Zaporczykach” i wydawca wspomnień żołnierzy Hieronima Dekutowskiego, dr Andrzej Gawlik oraz Rafał Surdacki, twórca internetowej encyklopedii Zaporczyków. Uroczystość uświetniły poczty sztandarowe: Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość z Poniatowej, Stowarzyszenia Żołnierzy i Przyjaciół AK i WiN mjr. "Zapory" w Bełżycach, Zarządu Obszaru Wschodniego w Lublinie Zrzeszenia WiN . Głównymi organizatorami spotkania było Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Lublinie.

Obecni złożyli pod pomnikiem kwiaty, odśpiewali hymn „Zaporczyków”, oddano salwę honorową ku czci poległego żołnierza, mjr Zapory -„Sokoła”.

Z ogromną przyjemnością wszyscy zgromadzeni obejrzeli montaż słowno-muzyczny przygotowany przez młodzież z Modliborzyc pod kierunkiem nauczycielki Bożeny Pikula. To duże przeżycie wysłuchać słów piosenek „Deszcz, jesienny deszcz” czy „Dziś do ciebie przyjść nie mogę” w lesie, w otoczeniu szumiących drzew, w towarzystwie żołnierzy i świadków walk sprzed lat. A potem wszyscy z zainteresowaniem ale też nieukrywanym podziwem słuchaliśmy wspomnień „Morwy”, wtedy młodego żołnierza z oddziału „Sokoła”. Z podziwem dla jego bohaterstwa ale też doskonałej pamięci, w końcu dzisiaj ppłk Marian Pawełczak „Morwa” ma już 96 lat i chociaż trzeba mu może podać krzesło czy potrzymać mikrofon to opowieść o wydarzeniach z tamtych lat była ciekawa, pełna szczegółów i emocji. A nie byłoby tego „leśnego spotkania” bez pana Jana Syca, wtedy chłopca, dziś starszego pana, który widział tamte walki, pamiętał i po latach zadbał aby czas nie zatarł wspomnień, dziękujemy.

  1.  1.A. Antoń-Jucha, Żołnierze Wyklęci: Ślad na całe życie. Historia bitwy i pomnika
  2. J. Wieliczka-Szarkowa, Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie
  3. Akcje oddziałów „Zapory” w tajnych raportach UB-MO, pod red. H. Pająka, Lublin 1996, s. 88.

tekst, foto: Iwona Mańka

winki-msza-polowa01
winki-msza-polowa02
winki-msza-polowa03
winki-msza-polowa04
winki-msza-polowa05
winki-msza-polowa06
winki-msza-polowa07
winki-msza-polowa08
winki-msza-polowa09
winki-msza-polowa10
winki-msza-polowa11
winki-msza-polowa12
winki-msza-polowa13
winki-msza-polowa14
winki-msza-polowa15
winki-msza-polowa16
winki-msza-polowa17
winki-msza-polowa18
winki-msza-polowa19
winki-msza-polowa20
winki-msza-polowa21
winki-msza-polowa22
winki-msza-polowa23
winki-msza-polowa24
winki-msza-polowa25
winki-msza-polowa26
winki-msza-polowa27
winki-msza-polowa28
winki-msza-polowa29
winki-msza-polowa30
winki-msza-polowa31
winki-msza-polowa32
winki-msza-polowa33
winki-msza-polowa34
winki-msza-polowa35
winki-msza-polowa36
winki-msza-polowa37
winki-msza-polowa38
winki-msza-polowa39
winki-msza-polowa40
winki-msza-polowa41
winki-msza-polowa42
winki-msza-polowa43
winki-msza-polowa44
winki-msza-polowa45
winki-msza-polowa46
winki-msza-polowa47
winki-msza-polowa48
winki-msza-polowa49
winki-msza-polowa50
winki-msza-polowa51
winki-msza-polowa52
winki-msza-polowa53
winki-msza-polowa54
winki-msza-polowa55
winki-msza-polowa56
winki-msza-polowa57
winki-msza-polowa58
winki-msza-polowa59
winki-msza-polowa60
winki-msza-polowa61
winki-msza-polowa62
winki-msza-polowa63
winki-msza-polowa64
winki-msza-polowa65
winki-msza-polowa66
winki-msza-polowa67
winki-msza-polowa68
winki-msza-polowa69
winki-msza-polowa70
winki-msza-polowa71
winki-msza-polowa72
winki-msza-polowa73
winki-msza-polowa74
winki-msza-polowa75
winki-msza-polowa01 winki-msza-polowa02 winki-msza-polowa03 winki-msza-polowa04 winki-msza-polowa05 winki-msza-polowa06 winki-msza-polowa07 winki-msza-polowa08 winki-msza-polowa09 winki-msza-polowa10 winki-msza-polowa11 winki-msza-polowa12 winki-msza-polowa13 winki-msza-polowa14 winki-msza-polowa15 winki-msza-polowa16 winki-msza-polowa17 winki-msza-polowa18 winki-msza-polowa19 winki-msza-polowa20 winki-msza-polowa21 winki-msza-polowa22 winki-msza-polowa23 winki-msza-polowa24 winki-msza-polowa25 winki-msza-polowa26 winki-msza-polowa27 winki-msza-polowa28 winki-msza-polowa29 winki-msza-polowa30 winki-msza-polowa31 winki-msza-polowa32 winki-msza-polowa33 winki-msza-polowa34 winki-msza-polowa35 winki-msza-polowa36 winki-msza-polowa37 winki-msza-polowa38 winki-msza-polowa39 winki-msza-polowa40 winki-msza-polowa41 winki-msza-polowa42 winki-msza-polowa43 winki-msza-polowa44 winki-msza-polowa45 winki-msza-polowa46 winki-msza-polowa47 winki-msza-polowa48 winki-msza-polowa49 winki-msza-polowa50 winki-msza-polowa51 winki-msza-polowa52 winki-msza-polowa53 winki-msza-polowa54 winki-msza-polowa55 winki-msza-polowa56 winki-msza-polowa57 winki-msza-polowa58 winki-msza-polowa59 winki-msza-polowa60 winki-msza-polowa61 winki-msza-polowa62 winki-msza-polowa63 winki-msza-polowa64 winki-msza-polowa65 winki-msza-polowa66 winki-msza-polowa67 winki-msza-polowa68 winki-msza-polowa69 winki-msza-polowa70 winki-msza-polowa71 winki-msza-polowa72 winki-msza-polowa73 winki-msza-polowa74 winki-msza-polowa75